3. Ludność, zatrudnienie i bezrobocie

3.1. Przemiany demograficzne

Miasto i gmina Gryfino zajmuje obszar 254 km², a zamieszkuje ją ok. 32 tys. ludności. Rozwój ludności w gminie miejsko - wiejskiej Gryfino przedstawiają dane zawarte w tabeli (Tabela 1).

Rozwój ludności w gminie miejsko-wiejskiej Gryfino w latach 1995 - 2000

Tabela 1

Lata	Ludność ogółem	Mężczyźni	Kobiety	Gęstość zaludnienia na1/km2	Liczba kobiet na 100 mężczyzn
	GMINA
1995	31283	15604	15679	123,2	100,5
1996	31412	15678	15734	123,7	100,4
1997	31525	15677	15848	124,1	101,1
1998	31733	15781	15952	124,9	101,1
1999	31842	15813	16029	124,9	101,4
2000	31876	15827	16049	125,5	101,4
	w tym MIASTO
1995	22217	11001	11246	2221,7	102,0
1996	22298	11036	11262	2229,8	102,0
1997	22307	11012	11295	2230,7	102,6
1998	22435	11066	11369	2243,5	102,7
1999	22478	11104	11374	2247,8	102,4
2000	22473	11090	11383	2247,3	102,6

Uwaga: Dane w roku 2000 dotyczą I kwartału.

Źródło: Roczniki statystyczne woj. szczecińskiego z lat 1995, 1996, 1997

 Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1996 - 1998 US Szczecin

 Tabulogramy US Szczecin `99,`00

Z powyższych danych wynika, że w 1995 roku liczba ludności w gminie Gryfino wynosiła ponad 31 tys. osób. Jeżeli rok 1995 potraktujemy jako bilans otwarcia rozwoju demograficznego gminy, a rok 2000 jako rok zamknięcia tego bilansu, to z danych tych wyłaniają się następujące wnioski:

• ludność gminy na przestrzeni lat wzrosła o 593 osoby (1,9 %), a jej stan na koniec roku 2000 wyniósł 31 876 osób.
• średnia gęstość zaludnienia w gminie wykazuje niewielką tendencję wzrostową i wynosi 125,5 osób na 1 km², natomiast w mieście Gryfino 2247,3 osób na 1 km² (w I kw. 2000 r.).
• rozpatrując na przestrzeni analizowanego okresu relacje płci w gminie Gryfino, zauważa się liczebną przewagę kobiet (ze współczynnikiem feminizacji 101,4 – miasto 102,6).
• Dane o natężeniu ruchu naturalnego w latach 1995-2000 zawiera Tabela 2. Analiza danych w rozważanym okresie wskazuje na wyraźny wzrost w ilości zawieranych małżeństw. Zmniejsza się z roku na rok liczba urodzin, zarówno na wsi jak i w mieście Gryfino przy jednoczesnym wzroście liczby zgonów. Wskaźnik dynamiki demograficznej liczony jako stosunek liczby urodzin do liczby zgonów był najwyższy w latach `95 i `96 i wynosił odpowiednio: gmina – 1,61 w roku 1995, miasto – 1,94 w roku 1995. W roku 1996 współczynnik dynamiki demograficznej wynosił 1,48 – gmina i 1,70 – miasto. W 1998 roku współczynnik dynamiki demograficznej osiągnął najniższy poziom (1,26 dla gminy i 1,33 dla miasta), a od 1999 roku wykazuje niewielki wzrost. Podstawowymi czynnikami kształtującymi rzeczywisty przyrost ludności są przyrost naturalny i saldo migracji. Przyrost naturalny ma wyraźną tendencję malejącą zarówno na wsi jak i w mieście Gryfino.

O wielkości i kierunkach migracji w latach 1995 - 1999 informuje Tabela 3.

Ruch naturalny ludności (w liczbach bezwzględnych) w gminie miejsko-wiejskiej Gryfino

Tabela 2

Lata	GMINA
	Małżeństwa	Urodzenia	Zgony ogółem	Przyrost naturalny	Wskaźnik dynamiki demograf.
1995	150	375	232	143	1,62
1996	176	393	265	128	1,48
1997	184	332	225	107	1,48
1998	179	317	251	66	1,26
1999	198	314	242	72	1,30
2000	33	82	61	21	1,34
	w tym MIASTO
1995	106	254	131	123	1,94
1996	132	267	157	110	1,70
1997	139	216	146	70	1,48
1998	136	209	157	52	1,33
1999	133	215	143	72	1,50
2000	21	53	39	14	1,36

Źródło: Roczniki statystyczne woj. szczecińskiego z lat 1995, 1996, 1997; Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1996÷98 US Szczecin; Tabulogramy US Szczecin’99,`00

Migracje ludności w gminie miejsko – wiejskiej Gryfino

Tabela 3

Lata	Napływ zameldowania na pobyt stały				Odpływ wymeldowania z pobytu stałego				Saldo migracji
	Ogółem	z miast	ze wsi	z zagran.	Ogółem	do miast	na wieś	za granicę
	GMINA
1995	696	374	304	18	528	300	203	25	+168
1996	474	254	204	16	466	291	155	20	+8
1997	551	293	250	8	518	290	204	24	+33
1998	464	bd	bd	8	516	bd	bd	15	-52
1999	459	bd	bd	9	451	bd	bd	29	+8
	w tym MIASTO
1995	386	187	197	2	330	151	168	11	+56
1996	279	120	149	10	313	172	127	14	-34
1997	312	137	169	6	332	160	158	14	-20
1998	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd
1999	251	bd	bd	5	319	bd	bd	13	-68

Źródło: Roczniki statystyczne woj. szczecińskiego z lat 1995, 1996, 1997 Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1996÷98 US Szczecin;

Ruch wędrówkowy w gminie Gryfino miał bardzo zróżnicowany charakter. Po II wojnie światowej do miasta i gminy napływała ludność przesiedlana ze wschodnich i innych części Polski, drugi poważny napływ ludności nastąpił w latach siedemdziesiątych, kiedy to rozpoczęto budowę elektrowni „Dolna Odra”, a w ślad za tym osiedli mieszkaniowych „Górny Taras” i „Stare Miasto”. Na wzrost liczby ludności gminy wpływ wywarło także wybudowanie w Gryfinie na początku lat dziewięćdziesiątych nowego osiedla mieszkaniowego „Południe”.

• W analizowanym okresie saldo migracji w gminie Gryfino ma wartość dodatnią. Od 1995 r. ludność odpływająca ze wsi kieruje się głównie do miast. W poszczególnych latach odpływ wynosił: 56,8 % w 1995 r., 62,4 % w 1996 r., 56,0 % w 1997 r. (rok`98 - bd).
• Z kolei w przypadku odpływu z miasta do miast kształtował się odpowiednio: 45,8 % w 1995 r., 54,9 % w 1996 r., 48,2 % w 1997 r. (rok`98 - bd).

Ogólne natężenie i struktura ruchów migracyjnych świadczą o dodatnim saldzie migracji, a zatem zjawisko odpływu ludności z gminy nie występuje. Rokuje to, iż w kolejnych latach będzie następował dalszy rozwój demograficzny gminy.

Liczba mieszkańców w gminie Gryfino

Tabela 4

Lp.	Miejscowość	Liczba  mieszkańców
1.	Gryfino	22 106
2.	Czepino	412
3.	Nowe Brynki	83
4.	Żabnica	381
5.	Dębce	108
6.	Stare Brynki	480
7.	Raczki	9
8.	Daleszewo	607
9.	Łubnica	27
10.	Radziszewo, Radziszewko	450
11.	Chlebowo	157
12.	Wysoka Gryfińska	284
13.	Gardno	1 069
14.	Wełtyń	705
15.	Drzenin	280
16.	Sobieradz	281
17.	Chwarstnica	315
18.	Wirów	98
19.	Wirówek	54
20.	Bartkowo	141
21.	Mielenko Gryfińskie, Osuch	128
22.	Borzym z osadą Borzymek (Mały Borzym)	325
23.	Dołgie	299
24.	Sobiemyśl	349
25.	Parsówek	72
26.	Gajki	17
27.	Ciosna	7
28.	Śremsko	7
29.	Steklno	166
30.	Steklinko	33
31.	Włodkowice	25
32.	Zaborze	21
33.	Krzypnica	163
34.	Pastuszka	22
35.	Krajnik	177
36.	Nowe Czarnowo	806
37.	Pniewo	400
38.	Żórawie	103
39.	Żórawki	101
40.	Szczawno	38

Źródło: Urząd Miasta i Gminy w Gryfinie

Tabela 4 przedstawia wykaz miejscowości wchodzących w skład gminy Gryfino oraz liczbę ludności zamieszkującej poszczególne miejscowości. Oprócz miasta Gryfino, które zamieszkuje ponad 22 tys. osób najbardziej rozwojowymi miejscowościami są:

• Gardno                  -1069 mieszkańców
• Nowe Czarnowo   -  806 mieszkańców
• Wełtyń                   -  705 mieszkańców
• Daleszewo             -  607 mieszkańców.

Struktura ludności w gminie Gryfino wg wieku w latach 1995-99 stan na dzień 31 XII

Tabela 5

	Ogólna liczba ludności	Ludność w wieku			W wieku nieprodukcyjnym na 100 os. w wieku produkcyjnym	Ludność wg grup wieku w %
		przed-produk-cyjnym	produk-cyjnym a)	poproduk-cyjnym		przed-produk-cyjnym	produk-cyjnym	poproduk-cyjnym
	GMINA
1995	31283	9402	19330	2551	61	30,0	61,8	8,2
1996	31412	9103	19706	2603	59	29,0	62,7	8,3
1997	31525	8690	20145	2690	56	27,6	63,9	8,5
1998	31733	8466	20538	2729	54	26,7	64,7	8,6
1999	31842	8109	20956	2777	51	25,5	65,8	8,7
	w tym MIASTO
1995	22217	6562	14116	1539	57	29,5	63,6	6,9
1996	22298	6317	14398	1583	54	28,3	64,6	7,1
1997	22307	5953	14694	1660	51	26,7	65,9	7,4
1998	22435	5760	14989	1686	49	25,7	66,8	7,5
1999	22478	5465	15285	1728	47	24,3	68,0	7,7

a) w wieku zdolności do pracy: mężczyźni od 18-64 lat, kobiety od 18-59 lat.

Źródło: Rocznik statystyczny woj. szczecińskiego 1995, 1996 r.

Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1997 - 1998 US Szczecin

Tabulogramy US w Szczecinie z roku 1999.Departament Badań Demograficznych.

Zmiany w trójdzielnej strukturze wieku ludności zawierają dane przedstawione powyżej.

Z danych tych wynikają ważne dla rozwoju społeczno - gospodarczego wnioski, a mianowicie:

• udział ludności w wieku przedprodukcyjnym (0 - 17 lat) między rokiem 1995 a 1999 zmalał z 30,0 % do 25,5 % w gminie i odpowiednio z 29,5 % do 24,3 % w mieście. Jest to spowodowane spadkiem przyrostu naturalnego zarówno na wsi jak i w mieście.
• wzrasta udział ludności w wieku produkcyjnym (18 – 59/ 64 lat). W analizowanym okresie udział tej grupy w całej gminie zwiększył się z 61,8 % do 65,8 %, a w mieście z 63,5 % do 68,0 %. Zgodnie z prognozami demograficznymi udział tej grupy wiekowej będzie wzrastał, a w związku z tym będzie wzrastał problem zatrudnienia ludzi o największym potencjale produkcyjnym, zdolnych do pracy i chcących pracować. W tej sytuacji przed polityką społeczno – gospodarczą, a polityką zatrudnienia w szczególności, powstają trudne problemy. Od ich pomyślnego rozwiązanie w znacznym stopniu zależeć jednak będzie czy roczniki wkraczające w wiek zdolności do pracy będą mogły być tutaj zatrudnione z pożytkiem dla rozwoju, czy też zasilać będą szeregi bezrobotnych lub opuszczać te tereny w poszukiwaniu korzystniejszych dla siebie warunków życia i pracy, pogłębiając tym samym pogorszenie struktury wieku ludności miejscowej.
• grupa osób w wieku poprodukcyjnym (60 lat i powyżej) minimalnie wzrasta. W roku 1995 wynosiła 8,2 %, a w roku 1999 wyniosła 8,7 %. W mieście z kolei udział osób w wieku poprodukcyjnym wzrósł odpowiednio z 6,9 % do 7,7 %.
• Z analizy danych wynika, że w roku 1995 na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 61 osób w wieku nieprodukcyjnym w gminie i 57 w mieście. Natomiast w roku 1999 ilość osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym nieznacznie zmalała i wynosi 51 osób w gminie  i 47 w mieście.

3.2. Zmiany w strukturze zatrudnienia i bezrobocia

Ludność czynna zawodowo Zatrudnienie ludności gminy Gryfino w gospodarce narodowej wg sekcji EKD przedstawia Tabela 6.

Pracujący ^a)w gospodarce narodowej wg sekcji EKD w latach 1995–99 – stan na 31.12

Tabela 6

	Ogółem	w tym sekcje
		rolnictwo łowiectwo leśnictwo	przemysłb)	budownictwo	handel naprawy	transport składowanie łączność	pośred-nictwo finansp.	obsługa nierucho-mości	admin. publ., obrona narod.	edu-kacja	ochrona zdrowia i opieka socjalna	pozost dział. usłu-gowa
	GMINA
1995	8 035	293	4 017	447	440	291	-	-	315	549	986	-
1996	9 278	253	5 003	512	523	324	-	-	301	554	983	-
1997	8 195	275	4 012	489	372	317	-	-	323	576	1 012	-
1998	8 228	193	4 006	444	338	432	-	-	351	609	1 041	-
1999	8 363	156	4 035	775	324	305	227	235	349	599	912	336
	w tym MIASTO
1995	3 766	104	858	343	377	240	-	-	315	417	630	-
1996	4 016	73	899	444	397	269	-	-	301	409	635	-
1997	4 089	72	1 063	423	346	256	-	-	323	420	650	-
1998	4 002	53	1 014	329	289	351	-	-	349	432	680	-
1999	4 157	51	1 011	637	299	250	221	149	349	447	602	69

a) informacje o liczbie pracujących opracowano na podstawie sprawozdawczości wg faktycznego (stałego) miejsca pracy (bez zakładów osób fizycznych o liczbie pracujących do 9 osób, duchowieństwa, pracujących w rolnictwie indywidualnym oraz pracujących w stowarzyszeniach, organizacjach i fundacjach).

b) sekcja „przemysł” obejmuje: działalność produkcyjną, zaopatrzenie w energię i wodę oraz górnictwo i kopalnictwo.

Źródło: Na podstawie: danych statystycznych wg miast i gmin w latach 1995-97 US Szczecin

Tabulogramów za 1998 r. opracowanych przez US Szczecin

W roku 1995 – 50,0 % ludności pracowało w przemyśle. Wskaźnik ten w roku 1999 wyniósł 48,2 %. Drugie miejsce w strukturze zatrudnienia stanowią osoby pracujące w ochronie zdrowia i opiece socjalnej. W roku 1995 udział tych osób w strukturze zatrudnienia wyniósł 12,3 %, a w roku 1999 zmniejszył się nieznacznie i zajmował 10,9 %. Trzecią co do wielkości grupę zawodową stanowią osoby zatrudnione w oświacie. Udział tej grupy w strukturze zatrudnienia w `95 roku wynosił 6,8 %. Po czterech latach tj. w roku `99 wzrósł do poziomu 7,2 %. Pozostali zatrudnieni to osoby pracujące w: handlu, rolnictwie, transporcie, budownictwie, administracji publicznej i ochronie narodowej, których udział w gospodarce narodowej wyniósł łącznie 22,2 % w roku 1995, a w roku 1999 wynosił do poziomu 32,4 %.

W mieście Gryfino poziom zatrudnienia utrzymywał się w analizowanym okresie mniej więcej na tym samym poziomie. Potwierdza to obserwowaną prawidłowość, że zatrudnienie w sferze nieprodukcyjnej jest względnie stabilne i nie podlega takim wahaniom, jak to zwykle ma miejsce w sferze produkcyjnej.

Patrząc na strukturę ludności pracującej w gospodarce narodowej ogółem w latach 95-99, zauważa się wzrost zatrudnionych o 10,4 % w mieście Gryfino. W odniesieniu do gminy zatrudnienie ogółem w gospodarce narodowej w analizowanym okresie wzrasta.

Poziom i struktura bezrobocia

W roku 1999 w gminie Gryfino bezrobotni zarejestrowani stanowili ogółem 1347 osób, w tym kobiety 862 osoby.

Bezrobotni rejestrowani w gminie Gryfino w latach 1995-97 stan w dniu 31 XII

Tabela 7

	Zarejestrowani bezrobotni
	Ogółem	w tym kobiety	absolwenci szkół ponad-podstaw.	zwolnieni z przyczyn dot.  zakładudu pracy	bez prawa do zasiłku	w wieku produkc. mobilnym (18-44 lat)	bez pracy pow. 12 m-cy
	GMINA
1995	1 117	759	155	153	457	976	230
1996	946	717	47	61	498	800	304
1997	772	567	55	32	577	645	213
	w tym MIASTO
1995	779	537	110	96	323	680	144
1996	648	516	33	29	342	546	192
1997	525	381	38	15	391	438	141

Źródło: Na podstawie danych statystycznych wg. miast i gmin US w Szczecinie

Bezrobotni w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 8

	Bezrobotni		w tym bez prawa do zasiłku
	razem	w tym kobiety	razem	w tym kobiety
Ogółem	1 953	1 196	1 392	882
- poprzednio pracujące	1 378	828	844	514
w tym: zwolnione z przyczyn dot. zakładu pracy	359	234	80	59
- dotychczas nie pracujące	575	368	548	368

Źródło: Dane PUP w Gryfinie.

Bezrobotni wg wieku i płci w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 9

Wiek	Liczba osób	%	w tym kobiety	%
15-17	8	0,4	4	0,3
18-24	657	33,6	372	31,1
25-34	423	21,7	294	24,6
35-44	479	24,5	322	26,9
45-54	362	18,5	198	16,6
55-59	21	1,1	6	0,5
60 i więcej	3	0,2	-	-
Razem	1953	100	1196	100

Źródło: Dane PUP w Gryfinie.

Bezrobotni wg wykształcenia w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 10

Wykształcenie	Liczba osób	%	w tym kobiety	%
- wyższe	40	2,1	31	2,6
- średnie zawodowe	344	17,6	255	21,3
- średnie ogólnokształcące	154	7,9	127	10,6
- zasadnicze	709	36,3	338	28,3
- podstawowe	706	36,1	445	37,2
Razem	1953	100	1196	100

Źródło: Dane PUP w Gryfinie.

Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 11

Okres bez pracy	Liczba osób	%	w tym kobiety	%
- do 1 miesiąca	277	14,2	114	9,5
- od 1 do 3 miesięcy	483	24,7	279	23,3
- od 3 do 6 miesięcy	266	13,6	142	11,9
- od 6 do 12 miesięcy	390	20,0	246	20,6
- od 12 do 24 miesięcy	344	17,6	244	20,4
- powyżej 24 miesięcy	193	9,9	171	14,3
Razem	1953	100	1196	100

Źródło: Dane PUP Gryfinie.

Dane przedstawione powyżej (Tabela 8, Tabela 9, Tabela 10, Tabela 11) przedstawiają strukturę bezrobocia.

Dokonujące się w ciągu ostatnich lat przekształcenia strukturalne i gospodarcze miały ogromny wpływ na sytuację ekonomiczną ludności. Dotyczy to zarówno ludności mieszkającej w miastach jak i wiejskiej, która z powodu likwidacji PGR i słabej kondycji rolnictwa indywidualnego została szczególnie narażona na niekorzystne skutki transformacji. Bezrobocie, zarówno jawne jak i ukryte jest jednym ze społecznych i ekonomicznych problemów gminy Gryfino. W obecnych realiach rynkowych szansę na utrzymanie się z rolnictwa ma nieliczna grupa większych obszarowo gospodarstw rolnych. Pozostała część ludności wiejskiej w obecnym kształcie stanowi problem socjalny, a dla zamieszkujących je rodzin najważniejszym zagadnieniem jest znalezienie zatrudnienia poza rolnictwem. W roku 1995 liczba bezrobotnych w gminie Gryfino wynosiła 1117 osób. W roku 1997 spadła do poziomu 772 osób.

Jako główne przyczyny bezrobocia należy wymienić:

• restrukturyzację gospodarki (likwidacja miejsc pracy w Gryfinie i w Szczecinie),
• brak wystarczającej liczby ofert pracy dla absolwentów szkół,
• regres gospodarczy w sektorze rolniczym i innych gałęziach gospodarki,
• brak kapitału inwestycyjnego zarówno własnego jak i obcego oraz zasobów pieniężnych.

W roku 1999 liczba bezrobotnych wynosiła 1347 osób. Z danych otrzymanych na koniec III kw. bieżącego roku liczba bezrobotnych na terenie gminy wzrosła ponownie do 1953 osób. Największą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku produkcyjnym – mobilnym.

Sytuacja bezrobotnych kobiet na rynku pracy jest specyficzna i znacznie trudniejsza niż sytuacja mężczyzn. Kobiety mają większe problemy w znalezieniu zatrudnienia. W gminie Gryfino liczba bezrobotnych kobiet w III kw. br. wyniosła 1 196. W porównaniu z końcem roku ubiegłego liczba bezrobotnych kobiet zwiększyła się o 334. Kobiety są grupą liczniejszą wśród zarejestrowanych bezrobotnych co wskazuje na ich gorszą pozycję na rynku pracy. Ich szanse są dodatkowo zróżnicowane w zależności od wieku, wykształcenia i stanu cywilnego.

Na stan bezrobocia ma również bezpośredni wpływ stopień wykształcenia. Wśród bezrobotnych zarejestrowanych w III kwartale 2000 roku 36,1 % stanowią osoby posiadające zaledwie wykształcenie podstawowe. Tak więc oczywistym staje się fakt podnoszenia kwalifikacji wśród ludności wiejskiej. Najważniejszym czynnikiem rozwoju społeczeństwa jest wykształcenie i skłonność do aktywności gospodarczej.

Przy obecnym braku ofert pracy stałej dla wielu bezrobotnych zatrudnienie w ramach form subsydiowanych jest jedyną realną szansą na przerwanie chociaż na pewien czas trwania bezczynności zawodowej. Umożliwia to otrzymanie dochodów z pracy a w konsekwencji uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Ożywienie gospodarcze terenów wiejskich (wielofunkcyjność rozwoju), walka z bezrobociem, tworzenie nowych miejsc pracy, stają się najważniejszymi celami działania na terenie gminy.